Istorija
29.11.2018. 16:13
R.E./Komunistička partija
SEĆANJE NA 29.NOVEMBAR: 75. godina od rođenja Druge Jugoslavije, praznik kog se svi rado sećaju
Na današnji dan navršava se 75 godina od kada je 29. novembra na Drugom zasedanju AVNOJ-a u Jajcu doneta odluka o formiranju Druge Jugoslavije, koja je tad dobila ime Demokratska Federativna Jugoslavija, koje je u zvaničnoj upotrebi bilo samo od 10. avgusta do 29. novembra 1945. godine. Tada je prekrštena u Federativna Narodna Republika Jugoslavija, da bi konačno 1963. godine dobila ime Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija.
Na zasedanju AVNOJ-a koje je održano u bosanskom gradiću Jajcu koje je oslobođeno tri meseca ranije, Antifašističko vijeće naroda oslobođenja Jugoslavije konstituisano je kao zakonodavno i izvršno predstavničko telo Jugoslavije, a uspostavljen je bio i Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Takođe kralju Petru II Karađorđeviću, članovima kraljevske porodice i izbegličkoj vladi u Londonu bio je zabranjen povratak u zemlju do završetka rata.
Održavanju AVNOJ-a prethodila je kapitulacija fašističke Italije 9. septembra 1943, savezničko osvajanje afričkog kontinenta, kontraofanziva Crvene armije na Istočnom Frontu, što je uticalo na Komunističku partiju Jugoslavije, da se održi zasedanje na kome bi izgrađeni čvrsti temelji buduće Jugoslovenske države, kad se rat završi.
Na prvom zasedanju Antifašističkog Vijeća Narodnog Oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) u Bihaću 1942. bilo je već stvoreno, predstavničko telo-koje je vršilo funkciju saveznog narodnooslobodilačkog odbora. Konačno, utemeljenje države uokvireno je na drugom zasedanju AVNOJ-a.
Drugo zasedanje AVNOJ-a održano je u zgradi bivšeg društva „Sokola“. Podijum je bio oskićen zastavama Jugoslavije sa crvenom zvezdom petokrakom u sredini, Amerike, Engleske i Sovjetskog Saveza. Na dnu stola za kojim je sedilo prvo Predsedništvo nalazila se prva skica novog grba Jugoslavije. Slikar Đorđe Andrejević Kun je tad dekorisao Dom Kulture jarkim bojama i islikao portrete Staljina, Ruzvelta i Čerčila.
Na zasedanje AVNOJA počeli su krajem novembra 1943. da stižu delegati iz svih krajeva Jugoslavije koji su bili ili oslobođeni ili i dalje pod nacističkom okupacijom. Iz Slovenije su stigli dr Ivan Ribar (predsednik AVNOJ-a), Boris Kidrič i dr Josip Vidmar. Delegaciju iz Hrvatske je vodio dr Vladimir Bakarić. Među delegatima osim KPJ, bilo je i delegata Hrvatske seljačke stranke (mačekovci i radićevci), Srpske zemljoradničke stranke, Stranke samostalnih demokrata, Muslimanske zajednice (spahinovci), nekolicina radikala, dvojica Hrvata iz Jugoslovenskog odbora osnovanog još 1915. godine u Londonu, Stranka hrišćanskih socijalista i drugih građanskih partija. Većina delegata bili su pripadnici Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije kao provereni borci i revolucionari. Najviše teškoća su imali delegati iz Crne Gore koji su pod oružjem morali pešačiti 300 km.
Drugo zasedanje Antifašističkog Veća Narodnog Oslobođenja Jugoslavije počelo je novembra 1943. tačno u 19 časova. Rad delegata započet je himnom "Hej Sloveni" da bi se završio 30.novembra ujutro kozaračkim kolom. Radnim delom zasedanja rukovodilo je Predsedništvo u sastavu: dr Vojislav Kecmanović, dr Ivan Milutinović, dr Sreten Žujović, dr Josip Vidmar, dr Pavle Gregorić, dr Zlatan Sremec, dr Sulejman Filipović i pravoslavni sveštenik iz Krupnja Vlada Zečević.
Kao glavne odluke koje su doneli većnici na drugom zasedanju AVNOJ-a su sledeće:
-Dodela Titu naziva " Maršal Jugoslavije";
-Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije se konstituiše u zakonodavno i izvršno predstavničko telo Jugoslavije, kao vrhovni predstavnik naroda i uspostavlja se Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije (NKOJ), sa svim obeležjima narodne vlade, preko koga će AVNOJ ostvarivati svoju izvršnu funkciju.
-Zabranjuje se jugoslovenskoj izbegličkoj vladi povratak u zemlju i oduzimaju se sva prava zakonite vlade Jugoslavije;
-Zabranjuje i povratak u zemlju kralja Petra II Karađorđevića do završetka rata kada će narod odlučiti hoće li republiku ili monarhiju;
-Obaveze koje su u inostranstvu u ime Jugoslavije sklopile izbegličke „vlade“ a u cilju njihovog poništenja ili ponovnog sklapanja odnosno odobrenja i da se ne priznaju međunarodni ugovori i obaveze koje bi u buduće u inostranstvu eventualno sklpoila izbeglička takozvana „vlada“;
-Jugoslavija se ima izgraditi na demokratskom principu kao državna zajednica ravnopravnih naroda.
Posle rata, narodi Jugoslavije su datum 29. novembar slavili kao državni praznik, a na novom grbu Jugoslavije stajalo je urezano 29. novembar 1943. 29. novembar slavljen je gotovo šest decenija kao državni praznik SFRJ, a zvanično je ukinut posle više od deset godina od raspada te zajednice - novembra 2002.
Poslednji put ovaj praznik obeležen je u Srbiji 2001, jer ga je Savezna skupština zvanično ukinula tek sredinom novembra sledeće godine. Do 1997. godine 29. novembar je slavljen kao dan sećanja na Drugo zasedanje AVNOJ-a, ali je od tada počeo da se praznuje kao dan kada je 1945. Jugoslavija i formalno prestala da bude monarhija i postala republika. Ta zamena nastala je kao izraz kritike da je SRJ nastavila da obeležava praznik nepostojeće države - federacije šest republika - koja se raspala 1991.
Pionirska zakletva
Inače svakog 29. novembra polagala se pionirska zakletva. Učlanjenje u Savez pionira, dešavao se u prvom razredu osnovne škole, na Dan republike (29. novembar). Tada su učenici polagali Pionirsku zakletvu i dobijali pravu pionirsku uniformu: Plavu kapu sa petokrakom zvezdom crvene boje - "titovku", i crvenu maramu koja se nosila oko vrata. Takođe, morala se nositi i bela košulja ili bluza i tamnoplave pantalone ili suknja. Svečana zakletva polagala se pred roditeljima i državnom zastavom, a čitoa ju je oficir JNA. Tekst zakletve glasi: Danas, kada postajem pionir, dajem časnu pionirsku reč da ću marljivo učiti i raditi, poštovati roditelje i starije, i biti veran i iskren drug, koji drži datu reč. Da ću voleti našu samoupravnu domovinu Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju, da ću razvijati bratstvo i jedinstvo i ideje za koje se borio drug Tito da ću ceniti sve ljude sveta koji žele slobodu i mir!
Poslednja generacija pionira u Jugoslaviji položila je zakletvu 29.novembra 1989. godine. Dve godine kasnije Jugoslavija je nestala je u plamenu građanskog rata, a pionirska zakletva kao i ona koju su položili vojnici i oficiri JNA pogažena je i ostala mrtvo slovo na papiru.
Komentari
