Utešna pobeda partizana

Iako je presuđeno da saradnik okupatora u Drugom svetskom ratu Milan Nedić definitivno ne može da bude rehabilitovan, jedna od centralnih ulica u Aranđelovcu "ponosno" nosi njegovo ime

Posle sudskih odluka da Dragoljub Draža Mihajlović i Nikola Kalabić, sinonimi četničkog pokreta tokom Drugog svetskog rata, ne spadaju u kategoriju domaćih izdajnika, Apelacioni sud je pre nekoliko dana u slučaju Milana Nedića doneo drugačiju odluku - srpski premijer za vreme nemačke okupacije ne može da bude rehabilitovan. Time je odbačen zahtev kojim je traženo da se poništi Uredba Vlade FNRJ kojom je Nedić proglašen za narodnog neprijatelja i na osnovu koje su mu oduzeta građanska i imovinska prava.
"Lice čija se rehabilitacija traži je od strane okupatora postavljena za predsednika Vlade Srbije koja je pomagala okupatoru ne samo u eksploataciji dobara države i radne snage, već u progonu svih onih građana Srbije koji se nisu svrstavali na stranu okupatora, o čemu svedoči niz dokumenata", navedeno je u odluci, uz važnu napomenu da je Nedić lišen slobode od Treće američke armije pa ne "ne može biti govora da je njegovo hapšenje izvršeno iz političkih ili ideoloških razloga".

"NEZAKONITE" ČINJENICE

Akademske i kafanske polemike o patriotama i izdajnicima u Srbiji su dobile na zamahu kada je država odlučila da se umeša i uvede "red u istoriju". Pravni osnov za tu problematiku je predstavljao Zakon o rehabilitaciji koji je Narodna skupština usvojila 2006. godine. Međutim, prema tumačenju brojnih pravnika i istoričara, zakon je tako napisan da je suštinski pretpostavljao kriminalni karakter Narodnooslobodilačkog pokreta i posleratnog režima, uz istovremeno omogućavanje rehabilitacije kolaboracionista.
Zbog velikih manjkavosti ovaj zakon nije bio odgovarajući, pa je u decembru 2011. godine usvojen novi zakon. U tih pet godina u Srbiji je rehabilitovam veliki broj "nedužnih pojedinaca", ali su pojedini istoričari, pre svih Srđan Milošević koji se temeljno bavio ovom oblašću, ustanovili sledeće - pojedinci koji su rehabilitovani po zakonu iz 2006. godine primenom propisa iz zakona donetog 2011. godine ne bi ni na koji način mogli da budu rehabilitovani!
U načelu, rehabilitacija predstavlja svojevrsnu reviziju prošlosti, ispravku pojedinačnih nepravdi, ali je u ovdašnjoj sudskoj praksi sve to u priličnoj meri obesmišljeno. Kako navodi Milošević, postoji ogromna razlika između dokaza u pravničkoj terminologiji i istorijskih izvora. Prvo podrazumeva "težnju da se nametne jednostavna konstrukcija da li je u sudskom postupku optuženi kriv ili nevin", da li će biti osuđen ili oslobođen, da li su dokazi valjano pribavljeni... dok istoričari mogu da koriste sve vredne podatke, pa i one "nezakonito pribavljene" kako bi doprineli opštem znanju. U istoriografiji prosto ne postoji procedura koja bi bila ekvivalentna pravilno napisanoj optužnici, ili pak rešavanju pitanja da li je konkretni sud nadležan da o nečemu odlučuje. Istoričari nemaju pravničku dilemu o tome da li je osuđujuća odluka doneta uz procesne nepravilnosti gora nego oslobođenje zločinca zbog procesnih nepravilnosti.

ČIST I NEVIN

Rehabilitacija četničkog vojvode Nikole Kalabića je prva rehabilitacija značajnije istorijske ličnosti koja je izrečena u postupku koji se vodio po zakonu iz 2011. godine. Rehabilitacija Kalabića znači da je sud u Valjevu utvrdio da su svi navodi iz odluka Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača iz 1945. godine ostali nedokazani ili da su čak netačni!
Zakon o rehabilitaciji eksplicitno navodi: "Ovim zakonom uređuje se rehabilitacija lica koja su bez sudske ili administrativne odluke ili sudskom ili administrativnom odlukom lišena, iz političkih ili ideoloških razloga, života, slobode ili nekih drugih prava". Dakle, suštinski zahtev da se utvrdi postojanje političkih ili ideoloških razloga kao odlučujućih u svakom konkretnom slučaju.
"S obzirom da je u konkretnom slučaju Kalabić evidentno 'politički i ideološki' protivnik komunista, uzeto je kao zdravo za gotovo da je postupak protiv njega motivisan političkim i ideološkim razlozima, a ne da je on ratni zločinac. To jeste revizija istorije."
U Kalabićevom slučaju se potpuno zanemaruje da je ovaj četnički vojvoda, komandant zloglasnog Korpusa gorske garde, odgovoran za brojna zlodela, čak i kao neposredni izvršilac - od razbojničkih pljački, preko besomučnog batinjanja od kojeg su žrtve posle nekoliko dana umirale, do zverskih ubistava. Jedinice koje su bile pod komandom Kalabića odgovorne su za stotine ubistava civila.

NAOPAKI MITOVI

Uvod u amnestiju Kalabića predstavljala je, prema zakonu iz 2006. godine, rehabilitacija komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini Dragoljuba Draže Mihailovića doneta u maju 2015. godine. Od tog trenutka on se takođe smatra neosuđivanim i vraćena su mu sva građanska prava koja su mu oduzeta u postupku koji je protiv njega i drugih optuženih vođen 1946. godine. Obrazlažući ovu odluku predsednik sudskog veća Aleksandar Trešnjev je naveo da je Draža Mihailović oglašen krivim za izdaju i ratni zločin i organizovanje bandi u cilju obaranja postojećeg državnog režima, zbog čega mu je izrečena smrtna kazna, kao i šta je predmet postupka koji je on vodio:
"Predmet je bila zakonitost sprovedenog procesa protiv Dragoljuba Mihailovića, koji nije bio sproveden uz poštovanje svih prava okrivljenog, kako po standardima današnjeg prava, tako i ondašnjeg... Mihailoviću nije sudio nezavisan i nepristrastan sud, već su članovi veća bili visoki oficiri Narodnooslobodilačke vojske... Mihailoviću je tokom čitavog postupka davan alkohol od četvrt litre rakije dnevno da bi se to završilo sa litar i četvrt jer se navikao..."
Sudija je zaključio da Mihailović nije imao fer postupak, da je proces protiv njega bio i politički i ideološki obojen.
Posle ove odluke potpuno su nevažne postale činjenice da su po direktnom Mihailovićevom nalogu, na primer, njegovi komandanti predali Nemcima u jesen 1941. godine 261. zarobljenog partizana koji su većinom streljani. Mihailovićeve jedinice su, istorijski dokazano, masovno ubijale civilno stanovništvo širom Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Crne Gore, pod okriljem okupatora i uz njegovu pomoć.
Istoričar Milovan Pisari konstatovao je da revizija istorije koja se dešava u Srbiji nema veze sa istorijom i naučnim procesom, jer revizionisti ne koriste istorijske činjenice, arhivske izvore, ili pak koriste isključivo ono što njima odgovara, pa i falsifikuju činjenice:
"Napravili su novi mit od onih koji su činili strašne zločine u ratu, koji su sarađivali sa Nemcima i Italijanima od početka do kraja rata i onih koji same sebe nisu nazivali antifašistima".
Tako se kolaboracija, saradnja sa okupatorom i izdaja sopstvenog naroda, za sada svodi samo na Milana Nedića, za kojeg se u još ponekom preostalom udžbeniku može pročitati konstatacija da je među sunarodnicima "uživao veliki ugled" i zapravo bio "spasitelj biološke supstance srpskog naroda".

Opširnije pročitajte u štampanom izdanju Ekspresa...

[owl-carousel category="Uncategorized" singleItem="true" autoPlay="true"]