NASA GA UVRSTILA MEĐU 10 NAJVEĆIH NAUČNIKA: Godišnjica smrti Milutina Milankovića

Srpski naučnik Milutin Milanković, utemeljivač moderne klimatologije i klimatskog modeliranja, umro je na današnji dan, 1958. godine u 80. godini u Beogradu. Po profesiji je bio građevinac, astronom, matematičar, geofizičar, ali je posebno značajan njegov rad na problemu uticaja astronomskih faktora na klimu u toku geološke prošlosti Zemlje.

Naime, Milanković je objasnio periodizacije nastanka, razvoja i povlačenja glacijalnih faza u toku proteklih 600.000 godina. Takođe, uz pomoć kolege astronoma Vojislava Miškovića, dokazao je da su precesija, promena nagiba ose rotacije i ekscentrična putanja Zemlje oko Sunca dominantni dugoročni faktori na promenu klime u geološkoj prošlosti.

Milanković potpisuje najznačajnije delo srpske nauke u dvadesetom veku "Kanon osunčavanja Zemlje i njegova primena na problem ledenih doba". Njegovi proračuni o količini osunčavanja i srednje godišnje temperature Marsove površine i donjeg sloja njegove atmosfere, kasnijim kosmičkim istraživanjima, pokazali su se potpuno ispravnim.

Svetski uvaženi naučnik rođen je 28. maja 1879. godine Dalju, na desnoj strani Dunava u Panonskoj niziji. Milanković potiče iz stare srpske porodice koja se krajem 17. veka preselila sa Kosova i Metohije, a na očevom imanju u rodnom Dalju živeo je do svoje desete godine. Još u najranijoj mladosti pokazivao je interesovanje za planete i zvezde, a često je sedeo na obali reke i posmatrao zvezdano noćno nebo.

Milanković je doktorirao 3. decembra 1904. godine na Velikoj tehničkoj školi u Beču, kao prvi Srbin sa doktoratom iz te oblasti. Svetsku slavu nije stekao u najvećim svetskim centrima, već se svojim naučnim teorijama bavio u sobici u Kapetan Mišinom zdanju, na Beogradskom univerzitetu, koristeći samo papir, olovku, šiber i logaritamske tablice.

Svoju stvaralačku zaostavštinu ostavio je Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, čiji je redovni član postao 1924. godine. Tri puta je biran za potpredsednika ove ustanove, gde se danas čuva njegova radna soba.

O Milutinu Milankoviću

* napravio je najtačniji kalendar do sada
* nikada nije prihvatio Ajnštajnovu teoriju relativnosti
* krater na Mesecu, veličine 34 km, nosi njegovo ime
* dobio je krater na Marsu prečnika 118 km
* ima asteroid pod nazivom 1605 Milanković
* NASA ga uvrstila u 10 najvećih naučnika koji su se bavili proučavanjem Zemlje
* proračunima pokazao da na Marsu ne može postojati civilizovani život jer su temperature previše niske
* Evropsko geofizičko društvo je 1993. godine ustanovilo medalju Milutin Milanković
* najcitiraniji srpski naučnik svih vremena