Na današnji dan: rođen prvi tvorac "violiniste na krovu", Mark Šagal

Čuveni jevrejski slikar, Mark Šagal, rođene je na današnji dan, 7. jula, 1887. godine. Po rečima Roberta Hjuza, poznatog likovnog kritičara, Šagal se smatra "ključnim, jevrejskim umetnikom dvadesetog veka". Njegova dela, poput veličanstvenih slika "Violinista", "Mlada žena na sofi", "Raspeće Isusa", "Ljubavnici", čine poslednji krik modernizma i impresionizma, ali i označavaju dolazak novih umetničkih vrednosti i stilova, kao što su divlji fovizam, sinteza kubizma i avangarde, a možda čak i delikatno naznačenog nadrealizma.

Šagal nije poznat samo po majstorskoj upotrebi četkice i palete, iako je sarađivao sa jednim od najčuvenijih kubista, Pablom Pikasom, koji ga je hvalio kao jedinog preostalog umetnika koji zna šta znači boja, već je takođe čuven i po svojim muralima u Operi u Parizu, ali i kao tvorac vitraža i jedan od retkih umetnika, koji je oblikovao stakleno remek delo na prozorima katedrala u Remsu i Mecu.

Šagal je rođen u Belorusiji, koja je u ono vreme bila pripojena ruskoj imperiji, i u gradiću Vitebsk, započeo je svoje školovanje u jevrejskoj školi, budući da mu je kao pripadniku jevrejskog naroda bilo strogo zabranjeno da upiše rusku školu, da bi se kasnije preselio u Sankt Petersburg i tamo započeo studije slikarstva u Carskoj školi umetnosti, pod vođstvom Leona Baksta, još jednog jevrejskog umetnika, i čuvenog kostimografa za "Ballets Russes".

U Santk Petersburgu je i upoznao ljubav svog života, Belu Rozenfeld, kojom će se i oženitii obesmrtiti je na jednoj od najskuplje prodavanih slika našag vremena, takozvanim "Ljubavnicima", koji su prodati na aukciji za čitavih 28, 5 miliona dolara prošle godine.

"Bela je bila njegov vodič, vizionar, za njega, ona je označavala budućnost, i uvek ju je prikazivao otvorenih očiju na slikama", istakla je Bela Majer, Šagalova unuka, dodavši da je Šagal nakon smrti svoje voljene bio neutešan.

Budući da se još kao mlad čovek ovaj slikar suočio sa predrasudama zbog svog jevrejskog porekla, i bio svedok pogroma, on, Bela i njihova kćerka Ida, često su se selili iz Belorusije u Berlin, Pariz, Ameriku ili Litvaniju.

"Osećao sam na svakom koraku da sam Jevrejin, ljudi su me naterali da to shvatim. Da nism bio rođen kao Jevrejin, ne bih ni bio umetnik", istakao je Šagal u svojoj biografiji, setivši se pri tom, kako je i jednom prilikom bio primoran da laže o svom poreklu da bi preživeo pogrom.

Tokom ratnog vihora Prvog svetskog rata, Šagal se primirio sa porodicom u rodnom gradu, gde ga je avangardna umetnička struja prihvatila za svog zaštitnika i idola. A kada su čitavu Zemlju potresle ratne trube i po drugi put, dela ovog umetnika su se našla na Hitlerovoj crnoj listi i bila etiketirana kao degenerična i bolesna uvreda za istinsku umetnost. Česti motivi violine, koza, sata sa klatnom, koji su za naciste predstavljali uvredu, poslužili su kao inspiracija kasnijim umetnicima, a jedan od najpoznatijih primera jeste prikaz violiniste iz hit mjuzikla "Violinista na krovu", iz 1964. godine.

Ovaj veliki slikar je preminuo 28. marta, 1985. godine u Sent Polu. Za sobom je ostavio veliki broj radova inspirisanih beloruskim folklorom i jevrejskom mitologijom, koji i dan danas oduševljavaju ljubitelje slikarstva širom sveta.