Region
23.01.2019. 17:03
Andrej Mlakar
RAT NA NEBU KRAJINE: Kako su srpski piloti pokušali da zaustave " Oluju" 1995.
Hrvatski MUP danas je na svojoj internet stranici objavio informaciju da je podneo krivične prijave protiv 62-ogodišnjeg državljanina Srbije i 70-ogodišnjeg državljanina Hrvatske zbog neselektivnog granatiranja Gospića 4. avgusta 1995.
U saopštenju MUP se ne navode imena osumnjičenih, ali se precizira da je prvoosumnjičeni, tada 38-godišnjak bio komandant 105. vazduhoplovne brigade Srpske vojske Krajine, dok je drugoosumnjičeni, tada 46 gogodišnjak, bio komandant 92. mešovite avijacijske brigade Vojske Republike Srpske. Njih Hrvatski MUP sumnjiči za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, odnosno da su 4. avgusta 1995. zajedno doneli odluku o neselektivnom bombardovanju naseljenog središta Gospića, znajući da će delovanje razornih avionskih bombi po gusto naseljenom centru usmrtiti i povrediti civile, kao i prouzrokovati razaranje njihovih objekata. Po toj naredbi, borbeni avion Vojske Republike Srpske Krajine je s 11 bombi, bez odabira vojnog cilja, izvršio neselektivni napad na centar Gospića, kada su tom prilikom ubijeni 32-godišnjak, 18-godišnjakinja i 14-godišnja devojčica, dok je više osoba povređeno.
Ova informacija bila je povod da se malo istraži delovanje srpske avijacije na dan početka operacije " Oluja"
" Napad hrvatskih snaga na Krajinu 105. vbr ( Odlukom Glavnog štaba Srpske Vojske Krajine od 10. aprila 1993. godine, i naredbom o osnivanju od 11. aprila iste godine bila stvorena 105. vazduhoplovna brigada RV i PVO SVK (105. vbr) koja se sastojala od komande brigade, voda vojne policije, kontrole letenja, 249. lovačko-bombarderske avijacijske eskadrile (249. lbae), 728. mešovite helikopterske eskadrile (728. mhe), pozadinskog bataljona i lakog artiljerijsko-raketnog diviziona (lard) PVO.) dočekala je sa 40 posto popunjenosti, ispravnost tehnike bila je 90 posto, ubojnih sredstava je bilo dovoljno, a goriva 70 tona. Popuna pilota je izvršena iz VRS. Uređeno je 30 skloništa
za avione i 70 skloništa za tehniku i sredstva. Sistem komandovanja je imao sve elemente pod zemljom, piše vazduhoplovni publicista Danko Borojević u svojoj knjizi Ikari Srpske.
On u knjizi navodi da se tadašnji komandant 92. mabr ( Naredbom GŠ VRS od 28. jula 1992. godine formirana je 92. mešovita avijacijska brigada (92. mabr), u kojoj su borbeni avioni podeljeni između dve eskadrile – u 27. lbae našli su se avioni Orao, a u 28. lbae avioni Jastreb. Oznake eskadrila nastale su skraćivanjem troznamenkastih oznaka iz predratne 82. abr, koje su ostale bez središnje brojke tri. Orlovi su uvršteni u eskadrilu čiji broj ima izvor u nazivu eskadrile jastrebova rasformirane 1991. godine, a jastrebovi su dobili broj nasleđen od orlovske eskadrile. Eskadrile borbene avijacije su bazirale na aerodromu Mahovljani.) nalazio na aerodromu Udbina zajedno sa devet pilota.
"Aerodrom Udbina se našao pod artiljerijskom vatrom hrvatskih snaga od 05:43 časova do 10:00 časova. Potom je
intenzitet vatre smanjen na jednu granatu na svakih desetak minuta. Komandant je tražio još prvog dana napada da se angažuje i deo avijacije VRS sa Mahovljana, ali je u 09:30 časova stiglo obaveštenje, da to nije moguće zbog izričite zabrane letenja. Ipak su posle podne istog dana sa Mahovljana izvršena dva borbena leta.Odlučeno je da se sa aerodroma Udbina krene u izvršavanju borbenih dejstava. Prvi avioni poleteli su na zadatak u 10:30 časova. Prvi je na zadatak poleteo jedan avion J-22 Orao prema Dinari gde su hrvatske snage napredovale. Dejstvo je bilo uspešno. U pravcu Teslingrada poletela su dva aviona Jastreb, sa zadatkom da dejstvuju po hrvatskim snagama Potom poleću još dva aviona. U isto vreme avion G-4 je dejstvovao po hrvatskim snagama na Dinari. U popodnevnim časovima javljeno je da su hrvatske snage zauzele prevoj Mali Alan, pa je ponovo poleteo jedan par aviona Jastreb. U isto vreme je avion G-4 izvršio dejstvo po hrvatskim snagama na Dinari. Istog dana u 13:00 časova na zahtev Komande 15. Ličkog korpusa SVK dejstvovano je po hrvatskim snagama na prilazu Teslingradu, Perušiću i Malom Alanu na Velebitu. U okolini Gospića u 17:00 časova, avionom Orao sa 11 bombi FAB-100 uništen je artiljerijski položaj hrvatske vojske, odakle je topom 130 mm gađan aerodrom Udbina. Već u 16:00 časova komandantu 92. mabr je naređeno da se hitno vrati za Banjaluku. I pored protivljenja da se vrati, morao je da izvrši izričito naređenje. Po njegovom dolasku na aerodrom Banja Luka 5. avgusta, u 04:00 časova naređeno je da se se izvrši evakuacija dela 92.
mabr sa Udbina. Pilote VRS koji su 4. avgusta oko 23:00 časa, posle napornog dana, otišli na noćni odmor u hotel kraj aerodroma Udbina, očekujući sutradan nastavak uspešnog dejstva po neprijatelju, u rano jutro 5. avgusta probudio je dežurni vikom: „Ustajte, Krajina je pala“. Piloti su odmah otišli na aerodrom gde je zatečeno teško stanje i pad morala. Preko noći, stanje na frontu se pogoršalo, te je ujutro 5. avgusta prema naredbi načelnika štaba GŠ SVK generala Nikole Lončara naređena evakuacija letačkih delova 105. vbr i detaširanih aviona iz VRS sa aerodroma Udbina na aerodrom Mahovljani. Piloti su odmah ušli u kabine aviona i poleteli. Istog dana oko 08:00 časova iz Banjaluke ka Udbinama poleteo je jedan helikopter sa tri pilota, koji su imali zadatak da prebace ispravne avione J-21 do Banjaluke. Po sletanju na aerodrom Udbina, pristupili su startovanju aviona, koje su sami startovali bez pomoći tehničkog sastava, ušli su u kabine aviona i poleteli za Banjaluku.
Po svom izveštaju posle pada Krajine komandant 105. vbr navodi podatak da je nekoliko starešina prethodno samostalno napustilo dužnost što službenim vozilima, a načelnik obaveštajnog organa čak helikopterom Gazela. Aerodrom Udbina evakuisana je do 20:00 časova 6. avgusta 1995. godine. Avioni su do Banjaluke doleteli sa podvešenim naoružanjem, bez ikakvih usputnih dejstava. Komandant 92. mabr VRS je preko Oštrelja, stigao u
12:00 časova na aerodrom Udbina sa zadatkom da se organizuje izvlačenje sredstava. Međutim, zgrade i druga sredstva već su bila uništavana ili paljena od strane pripadnika SVK. Po dolasku u Banjaluku, vazduhoplovi krajiškog vazduhoplovstva predati su VRS. Ljudstvo iz Krajine se ukrcalo u autobuse i vozila i produžilo u Srbiju, opisao je Borojević ratna dešavanja na nebu Krajine i delovanju srpske avijacije prvog dana operacije Oluja na području Like.
Takođe u knjizi se navodi i da su dva orla dejstvovala 6. avgusta na petrohemijska postrojenja u Kutini u dubini hrvatske teritorije. Do objekta dejstva došli su na maloj visini pred sumrak, oko 19:30 časova. Jedan od aviona je raketna zrna ispalio u polje pored postrojenja. Pilot samoinicijativno nije dejstvovao po rezervoarima koji su bili puni amonijaka, izbegavši tako ekološku katastrofu. Hrvatski MiG-21bis pokušao je da presretne orlove iz zone patroliranja Ivanić Grad-Kutina. Pilot je vizuelno otkrio jednog orla, ali avion se nakon dejstva izvukao prelaskom na let na maloj visini i ulaskom u zaklon sumaglice.
Prema hrvatskom opisu tog događaja: „Prilikom djelovanja dva Orla VRS oko 19:30 sati na tvornicu umjetnog gnojiva kod Kutine s saćastim lanserima 57 mm, došlo je do bliskog kontakta s Migom-21 HRZ-a, koji je patrolirao u zoni. Treba navesti da su piloti VRS namjerno promašili spremnike amonijaka, te istresli rakete po livadi pored, svjesni kakvu bi ekološku katastrofu po grad Kutinu izazvalo izlijevanje amonijaka. Zbog tog čina zavrijedili su čin kozmičke pravde koji je uslijedio. Našem iskusnom pilotu lovcu Ivici Jakopčiću (posljednji SFRJ-zapovjednik eskadrile MiG-29) raketa R-60 unatoč toplinskom zahvatu nije odletjela, nakon čega se isključio iz duela zbog drugog J-22 naoružanog sa dva GŠ-23. Orlovi su pobjegli preko Save, a s Plesa je doletio drugi MiG-21 naoružan sa saćastim lanserima, ali je stigao prekasno“.
NE PROPUSTITE:
Komentari
