Ko su Kurdi i šta ih čeka nakon povlačenja SAD iz Sirije?

Samo jedan Trampov telefonski razgovor može da pokrene istragu i demokratama otvori horizont dugo najavljivanog, i dosad nikada mogućeg impičmenta. Samo jedan Trampov poziv može da razljuti i njegove najvatrenije saveznike i saradnike, one koji ga brane kada za to i nema mnogo argumenata.

Upravo je nedeljni razgovor Donalda Trampa i Redžepa Tajipa Erdogana, preokrenuo američku spoljnu politiku u Siriji, obezbedio Erdoganu dugoočekivani obračun sa Kurdima i iznova zakovitlao turbulencije Bliskog istoka.

AP Photo/Bram Janssen, File

Naime, Tramp je najavio povlačenje američkih trupa sa severoistoka Sirije. Samo dan kasnije, turska avijacija je napala bazu kurdskih Sirijskih demokratskih snaga u provinciji Hasaka.

Na društvenim mrežama objavljene su i fotografije turskih kopnenih snaga koje se koncentrišu blizu granice sa Sirijom, a oglasila se i Bela kuća, tvrdeći da Turska nije započela najavljenu ofanzivu na Siriju. Napad je negirala i Ankara.

Međutim, Tramp je upozorio Erdogana da će biti u "velikoj nevolji" ukoliko bude povređen jedan američki vojnik u delovima Sirije gde Turska planira napad. Dakle, SAD odobrava napad na dojučerašnje kurdske saveznike, samo, i samo, ako nijedan američki vojnik ne strada.

Takvu poziciju su Kurdi, koji su predvodili kampanju protiv Isis-a, opravdano okarakterisali kao izdaju. Kurdske snage u Siriji su saopštile da je sudbina desetine hiljada osumnjičenih boraca Islamske države i njihovih porodica neizvesna.

"Ovakvim potezom SAD rizikuju da potkopaju poraz Isisa", naveli su oni.

AP Photo/Hussein Malla, File

Povlačenje SAD iz Sirije predstavlja kršenje dogovora Turske i Amerike iz avgusta ove godine koji je podrazumevao uspostavljanje "sigurne zone" kojom će patrolirati turske i američke snage duž granice, razdvajajući tako turske i kurdske snage. Međutim, taj dogovor je otpočetka bio upitan, s obzirom da Turska namerava da uspostavi vojne položaje dublje u Siriji i preseli ne-kurdske sirijske izbeglice u označenu sigurnu zonu. Tim zahtevima su se protivile Kurdske sirijske demokratske snage (SDF).

Kurdi su revoltirani, jer su ostali bez svog najvećeg saveznika - Amerike, što ih stavlja u nezavidan položaj. Međutim, oni nisu potpuno bespomoćni. Još početkom septembra, kurdske vođe su se pripremale za ono što su dugo očekivali - moguću izdaju Sjedinjenih Država.

"Spremni smo za svaki slučaj", rekli su kurdski lideri za medije.

AP Photo/Hussein Malla

Iako nemaju mnogo toga, sem želje da zaštite teško osvojenu teritoriju, Kurdi su se pripremali za borbu sa mnogo bolje opremljenim neprijateljem - turskom vojskom, koja je druga po veličini u NATO.

Kurdi su i dalje neumorni, tvrde njihovi lideri, i to zahvaljujući turbulentnoj istoriji i borbi za opstanak ove najveće etničke zajednice bez države.

Naime, oko 30 miliona Kurda živi na području Iraka, Irana, Turske i Sirije. Predstavljaju većinu u autonomnoj regiji iračkog Kurdistana, gde čine 17 odsto ukupne populacije (oko 6,5 miliona ljudi), u Siriji čine od 9 do 15 odsto stanovništva (između 2,2 i 3 miliona ljudi), u Iranu ih ima od 6,5 do 7,9 miliona, što iznosi oko 7 do 10 odsto populacije. Najviše ih je u Turskoj - od 11 do 15 miliona, i čine između 15 i 25 odsto ukupnog broja stanovnika.

U političkom kontekstu, celokupno kurdsko stanovništvo bilo je deo istorijske iranske nacije od starog veka do 17. veka kada zapadne delove njihovog etničkog područja prisvaja Otomansko Carstvo.

Nakon Prvog svetskog rata, pobednici su im obećali državu, ali kada su crtane granice moderne Turske i njenih suseda, više nije bilo ni reči o nezavisnom Kurdistanu.

Kurdi su često bili diskriminisani, a njihov se otpor projektovao kroz različite ideologije nacionalizma - paniranizma, iredentizma... Sami sebe opisuju kao "najveći narod bez zemlje".