U OPCIJI BILO I ATOMSKO ORUŽJE

Uz zaključak da su glavni izvori vijetnamskog snabdevanja van granica Indokine, Amerikanci su procenili da bi uništenje tih izvora u Kini smanjilo francuske vojne probleme

U studiji Pentagona pod zvaničnim nazivom "Istorija procesa donošenja američke politike u vezi s Vijetnamom", između ostalog, navedeno je da je 1954. godine, još dok su trajale pripreme za usvajanje Ženevskog sporazuma o primirju između kolonijalne vlasti Francuske i vijetnamskih pobunjenika, Amerika uveliko razmatrala mogućnost vojne intervencije. U memorandumu koji je sastavio admiral Artur Redford, između ostalog, razmatra se i o eventualnom uključivanju Kine u sukob. U analizi mogućih događaja se navodi:

"U vezi sa pomenutim, može se predvideti da će po intervenciji kineskih komunista u Indokini Francuzi odmah zatražiti hitno dovođenje američkih pešadijskih i vazdušnih snaga, povećanje pomorskih snaga i povećanje naoružanja. Smatramo da bi takva pomoć smanjila našu spremnost da se susretnemo sa mogućom reakcijom kineskih komunista u drugim delovima Dalekog istoka... Jasno je da bi odbijanje davanja snaga za Indokinu moglo da prouzrokuje jaz između SAD i Francuske, osim ako te snage nisu aktivne na drugoj strani. Međutim, treba staviti do znanja da Generalštab sprema planove (neki su već odobreni, a neki na razmatranju), koji obezbeđuju upotrebu ovih snaga u borbenim operacijama van Indokine."

UPOTREBA SVIH SREDSTAVA

Razmatrajući mogućnost uplitanja Kine u oružane sukobe, u tački 3 ovog dokumenta pod nazivom "Strateška koncepcija i plan operacije" piše:

"Pokušati sa uništavanjem postojećih komunističkih snaga i sredstava kojim daju podršku akcijama u Indokini i smanjenjem sposobnosti kineskih komunista za dalju agresiju, pod kojim bi snage Udruženih država mogle da preuzmu odgovornost za odbranu Indokine. U svetlu takve koncepcije vodeće akcije trebalo bi da budu sledeće:

- Upotreba atomskog oružja uvek kada ono daje prednost, kao i drugog oružja. Sprovođenje ofanzivnih vazdužnih operacija na određenim vojnim tačkama u Indokini i nad onim vojnim tačkama u Kini, Hajnanu i drugim ostrvima dalje od obale koja drže komunisti i koja služe komunistima za pružanje direktne pomoći ili koja ugrožavaju bezbednost SAD i savezničkih snaga tog područja.

- Istovremeno, snage Francuske, uvećane američkim pomorskim i vazdušnim snagama, težile bi koordinisanim suvozemnim, pomorskim i vazdušnim akcijama da bi se uništile neprijateljske snage u Indokini.

- U vezi sa rezultatima operacija sprovedenih prema prethodnim paragrafima, treba biti spreman da se preduzmu dalje akcije protiv komunističke Kine da bi se smanjila njena ratna moć, kao što su:

1. Uništenje odabranih vojnih ciljeva. U vezi sa dodatnim tačkama takva operacija zahteva povećanu i veoma selektivnu atomsku ofanzivu pored napada drugim oružanim sredstvima.

2. Blokada kineske obale.

3. Zauzimanje ili neutralizacija ostrva Hajnan.

4. Operacije protiv središnje kineske oblasti pomoću kineskih nacionalnih snaga."
Iako se prethodni deo ove analize zasniva na američkim ofanzivnim akcijama u slučaju da se u sukob umeša Kina, i u odeljku koji se odnosi na pretpostavku o kineskom nemešanju se iznose planovi za ofanzivna vojna dejstva:

"Sprovesti vazdušne operacije koje bi pomogle savezničkim snagama u Indokini. Atomsko oružje treba da se primeni samo ako predstavlja veliku vojnu prednost. Istovremeno, francuske snage, uvećane vojnim snagama Filipina i Tajlanda, sprovele bi, u saradnji sa američkim pomorskim i vazdušnim snagama, pomorske i vazdušne akcije radi uništenja neprijateljskih snaga u Indokini..."

TAJNA MISIJA

Dok su, kao gotovo izvesno, SAD 1954. uveliko razmatrale vojno uključivanje u sukobe u Indokini, 21. jula te godine objavljena je završna deklaracija Ženevske konferencije o vraćanju mira u Indokinu. U donošenju deklaracije učestvovali su Kambodža, Demokratska Republika Vijetnam, Francuska, Narodna Republika Kina, Republika Vijetnam, Sovjetski Savez, Velika Britanija i SAD. Svi učesnici, osim SAD, potpisali su sporazum o prekidu neprijateljstava u Kambodži, Laosu i Vijetnamu.

Amerikanci su se sa svoje strane obavezali da će "učiniti sve napore za jačanje mira u saglasnosti sa principima i ciljevima SAD", uz obećanje da neće koristiti pretnje i upotrebu sile da ometaju uspostavljanje mira.

Međutim, studija Pentagona do koje je "Njujork tajms" došao 1971. godine pokazuje da su Amerikanci upravo u tom periodu organizovali tajnu misiju pod imenom Sajgonska vojna misija (SMM). Edvard Lensdel je predvodio misiju i u izveštaju njihovih aktivnosti od avgusta 1954. do avgusta 1955. godine izvestio:

"Sajgonska vojna misija došla je u Vijetnam 1. juna 1954. godine, ali se svi njeni članovi nisu okupili sve do avgusta... Često nam se činilo da je to bila zbunjujuća i napeta godina. Ženevski sporazum nametao je zakonska ograničenja svim američkim službenicima, uključujući i SMM. Aktivan i pametan neprijatelj u potpunosti je upotrebio zakonska prava da prikrije svoje aktivnosti u uspostavljanju pozadinskih organizacija. Državna ekonomija i komunikacioni sistem bili su unazađeni osmogodišnjim ogorčenim borbama u ratu koji je harao. Vlada sa svojom armijom i druge snage bezbednosti bili su u bolnom prelasku sa kolonijalne vladavine na samostalnu, što je tu godinu učinilo punom vatrenih incidenata. Sajgonska vojna misija podnela je u ovakvoj atmosferi nekoliko udaraca kako od strane saveznika tako i od neprijatelja, pošto smo radili na tome da srušimo ženevski kurs komunističke prevlasti na severu Vijetnama..."

Pomenuta misija rođena je u Vašingtonu na političkom sastanku 1954. godine, s ciljem da u Vijetnam uđe tiho i da u nekonvencionalnom ratu pomogne više Vijetnamcima koji su protiv komunizma nego Francuzima, koje je opet trebalo u to vreme držati što je moguće više kao saveznika. Širi cilj ove grupe bio je da preduzme poluvojne operacije protiv neprijatelja i da predvodi političko-ideološki rat. Posle konferencije u Ženevi, misija je modifikovana na način da joj je glavni zadatak bio da sprema sredstva za poluvojne operacije u komunističkim područjima i da vodi nekonvencionalne sukobe.

Od samog početka boravka u Vijetnamu SMM se suočavao sa problemima. Francuzi su, kako su to zaključili, "kapitulirali u Ženevi", a još prve noći nakon potpisivanja sporazuma u Sajgonu, vijetnamski saboteri digli su u vazduh velika stovarišta s municijom na aerodromu. Šef misije, pukovnik Lensdel stekao je dobru reputaciju tokom svoje prethodne misije na Filipinima, pa je zahvaljujući tome vrlo brzo uspostavio stotine poznanstava sa Vijetnamcima.

PROPALA PODVALA

Misija je odmah uobličila ideju o psihološkoj ratnoj kampanji u vijetnamskoj armiji i među vlastima u Hanoju. Zatim je organizovan specijalni kurs koji je pohađalo vijetnamsko vojno osoblje s juga zemlje koje se protivilo komunističkoj ideologiji. Sličan kurs bio je organizovan i za Ministarstvo informacija. U izveštaju Lensdela se opisuje prva akcija koju su realizovali:
"Prva kampanja širenja glasina bila je pažljivo nameštena priča o kineskom komunističkom puku u Tonkinu koji je terorisao jedno vijetnamsko selo u kojem su devojke bile silovane, sa podsećanjem na ponašanje trupa kineskih nacionalista 1945. godine i potvrđivanjem straha Vijetnamaca od kineske okupacije. Priču je trebalo proturiti u Hanoj preko vijetnamskih vojnika u civilu. Trupe su tajno dobile instrukcije, preobučene u civile, poslate da izvrše zadatak i - nisu se vratile. Dezertirale su.

Posle nekoliko nedelja Tonkinci su ispričali uzbudljivu priču o lošem držanju kineskih trupa na vijetnamskoj teritoriji. Posle istraživanja saznali smo da je to stara kampanja širenja glasina sa vijetnamskim načinom ukrašavanja. Vladao je politički haos, sve je više bilo vođa političkih grupa koje su predlagale revoluciju koja bi podrazumevala i oružane napade na Francuze..."

Izveštaj o radu SMM vođen je i objavljen po mesecima. U prvom zvaničnom mesecu rada, u avgustu 1954. godine, navode se loše okolnosti vezane za mali broj angažovanih ljudi, njihovu neupućenost u političko-ideološkom ratovanju, mada je većina imala iskustvo u poluvojnim i tajnim obaveštajnim operacijama. Planove za rad su brzo napravili jer su vijetnamske snage već počele tajno da kontrolišu Hanoj i druga područja Tonkina koje su formalno držali Francuzi.
Već u septembru u Sajgon su iz Vašingtona došli visoki gosti. U neslužbenom razgovoru rekli su da tadašnje ocene situacije ukazuju na to da će "Vijetnam verovatno biti otpisan kao gubitak". Njihovi domaćini iz misije SMM priznali su da su izgledi loši, ali su ostali pri stavu da još postoje šanse za borbu.

U isto vreme predstavnici misije često su posredovali u sukobima koji su izbijali među suprotstavljenim političarima na jugu Vijetnama preteći da će, ukoliko oni eskaliraju, Amerika sigurno prestati sa slanjem pomoći.

Ni u akcijama koje su sprovodili na severu zemlje nisu imali uspeha. Kada su saznali da će najveća štamparija na severu ostati u Hanoju i raditi za Vijetnamce, SMM je pokušao da uništi tada moderne štamparske mašine, ali su vijetnamski agenti bezbednosti već ušli u prostorije štamparije i osujetili ovaj pokušaj.

SABOTAŽE

Na početku izveštaja za oktobar, Lensdel piše sledeće:

"Hanoj je bio evakuisan 9. oktobra. Severna grupa Sajgonske vojne misije napustila je Hanoj sa poslednjim francuskim trupama, veoma impresionirana onim što je videla od mračne efikasnosti Vijetnamaca u preuzimanju vlasti - kontrast između tihog marša vijetnamskih trupa u patikama za tenis i zvečećih, dobro naoružanih francuskih trupa, čija je zapadna taktika i oprema doživela neuspeh u sukobu sa komunističkom vojno-političko-ekonomskom kampanjom."

Severna grupa SMM provela je svoje poslednje dane u Hanoju u zagađivanju zaliha ulja autobuske kompanije kako bi se postepeno pokvarili motori gradskih autobusa. Grupa koja je obavljala ovaj posao imala je veoma teške trenutke jer je radila noću i u zatvorenom stovarištu. Para koja je izlazila iz kontaminatora skoro ih je onesvešćivala, ali su polusvesni, na nogama koje su im klecale i s maramama pokrivajući nos i oči, ipak uspeli da završe posao.

Istovremeno su preduzimali akcije za kasnije sabotaže na železnici, u čemu su imali pomoć specijalnog tehničkog osoblja CIA koji su bili stacionirani u Japanu. Lensdel navodi da su ih tada još postojeće garancije koje su Amerikanci dali u vezi sa Ženevskim sporazumom sprečavale da "sprovodimo aktivnu sabotažu nad električnom centralom, vodovodom, lukom i mostom u Hanoju, kao što smo želeli".

Novembar te godine članovi SMM su u najvećem obimu posvetili obučavanju vijetnamskih agenata na tajnim lokacijama za kasnije akcije, kao i skrivanjem zaliha na teritoriji severnog dela Vijetnama.

Naredni mesec protekao je u smirivanju političkih strasti na jugu zemlje, jer su među antikomunističkim političkim grupama koje nisu ušle u vladu nastali veliki nemir i nezadovoljstvo.

U januaru sledeće godine izveštaj Lensdela počinje sledećom konstatacijom:

"Odnosi Vijetnamaca prema narodu tokom borbi su bili primereni, sa svega nekoliko izuzetaka. Nasuprot tome, vijetnamska armija bila je, kao većina azijskih armija, podložna prisiljavanju naroda da je hrani i pribavlja joj devojke. Sajgonska vojna misija je radila na tom problemu od početka. Pošto je armija bila jedina vladina jedinica sa snažnom organizacijom, bilo je od ključne važnosti stabilizovati situaciju brzo i u celoj zemlji..."
Kasnije su u SMM saznali da su se Vijetnamci mesecima pre Ženevskog sporazuma spremali za period koji dolazi, a Narodna armija je trebalo da bude prvi cilj subverzivnih aktivnosti. Tome je dat prioritet u operacijama protiv neprijatelja od strane Centralnog komiteta komunističke partije, a za predviđene operacije bilo je određeno 100 elitnih kadrova. "Mi to nismo znali u početku, ali je to svakako bio najveći neprijatelj Sajgonske vojne misije u tajnoj borbi za Narodnu armiju...", zapisano je u izveštaju.
Na koje sve načine se SMM borio za ostvarenje svojih ciljeva, odlično ilustruje i primer korišćenja astrologije:
"Patriota kojeg smo nazvali Din radio je na jednom popularnom almanahu, namenjenom uglavnom za severne gradove u koje smo još mogli da stignemo. Poznati vijetnamski astrolozi bili su iznajmljeni da pišu o predskazanjima budućih nesreća koje će se sručiti na određene vijetnamske vođe i da predskažu jedinstvo na jugu zemlje. Rad je baziran na koncepciji upotrebe astrologije za ideološko ratovanje u jugoistočnoj Aziji. Primerci almanaha su krijumčareni na vijetnamsku teritoriju na severu."
Narednih meseci, sve do okončanja svog angažmana, SMM je intenzivno organizovala snabdevanje opremom i oružjem obučene pripadnike tajnih grupa s juga Vijetnama, koje su se spremali za sukobe sa svojim ideološkim neprijateljima sa severa.

NETAČNE TVRDNJE

Pentagonova studija analizirala je pokret Vijetkonga i njegovu ulogu u razvoju rata. Članak koji je potpisao Foks Baterfild opisuje analizu utvrđenih činjenica:

"Tajna Pentagonova studija o Vijetnamskom ratu kaže da službeno mišljenje američke vlade da je rat južnom Vijetnamu bio nametnut zbog agresije Hanoja 'nije sasvim prihvatljivo'.
Uzastopne administracije u Vašingtonu, od predsednika Kenedija do predsednika Niksona, upotrebljavale su tu interpretaciju porekla rata da opravdaju američku intervenciju u Vijetnamu. Ali američki obaveštajci za vreme događaja pedesetih godina smatraju da je rat uglavnom počeo kao pobuna na jugu protiv režima Ngo Din Dijema, koji je sve više bio ugnjetavački korumpiran.
Većina onih koji su uzeli oružje bili su južni Vijetnamci i razlozi zbog kojih su se borili nisu se ni u kom slučaju nalazili u Severnom Vijetnamu, stoji u izveštaju o godinama između 1956. i 1959. kada je pobuna počela.

Studija takođe raspravlja o mnogim kritičarima američke politike u Vijetnamu koji kažu da se Severni Vijetnam umešao u stvari juga tek posle 1965. godine kao odgovor na široku američku intervenciju. Takođe je jasno da su severnovijetnamski komunisti imali neki oblik pomoćnih oslonaca na jugu, u godinama između 1956. i 1960.

Hanoj je 1959. godine objavio odluku da uspostavlja kontrolu nad sve većim buntovništvom i da povećava infiltraciju izvežbanih kadrova sa severa zemlje."

NE PROPUSTITE:

OPSESIJA DUGA 20 GODINA

ANTRFILE

Sumorna statistika

Rat u Indokini odneo je ogroman broj civilnih žrtava čiji broj nikada nije tačno utvrđen, a okončan je 30. aprila 1975. godine kapitulacijom Južnog Vijetnama. Rat se vodio na teritoriji Južnog Vijetnama i u pograničnim krajevima susednih država Kambodže i Laosa, uz povremene kampanje bombardovanja Severnog Vijetnama.
U dvadesetogodišnjem ratu poginulo je, zvanično, oko 58.000 Amerikanaca, 75.000 Francuza i dva miliona Vijetnamaca, civila i vojnika.

Južni Vijetnam je do 1954. godine bio francuska kolonija. Većina stanovništva se protivila francuskoj vlasti. Nakon značajnih vojnih gubitaka, Francuska je tražila izlaznu strategiju. Pod njenom kontrolom se još nalazio jug zemlje, ali je sever bio pod upravom Vijetnamaca. Ženevskim sporazumom 1954. godine Vijetnamu je data puna nezavisnost, ali je bio podeljen na dva dela. Na severu, koji je imao veći broj stanovnika, formiran je komunistički sistem vladavine pod vođstvom Ho Ši Mina, a jug je privremeno bio monarhija. Kasnije je referendumom promenio svoje uređenje u republiku pod vođstvom predsednika Ngo Din Dijema.

Ugovor iz Ženeve je predvideo da se posle izbora na severu i na jugu izabere vlada koja će ujediniti zemlju. Međutim, Južni Vijetnam je to na kraju odbio tvrdeći da vlast na severu nikada neće dozvoliti održavanje pravednih izbora, kao i da je sever brojniji, pa samim tim u prednosti.

Severni Vijetnam je posle toga počeo da naoružava i ubacuje na jug zemlje snage pod nazivom Vijetkong. Južni Vijetnam je formirao svoju vojsku, što je rezultiralo građanskim ratom u južnom delu zemlje.

Severni Vijetnam i Vijetkong su imali snažnu podršku istočnog bloka na čelu sa Sovjetskim Savezom, a južni deo zemlje Amerike i zapadnog bloka. Australija, Južna Koreja, Novi Zeland, Tajland, Filipini i SAD su poslali svoje trupe 1964. godine, čime je konflikt i konačno internacionalizovan. One su podržale Južni Vijetnam zbog takozvane domino teorije, po kojoj se verovalo da ako Južni Vijetnam postane komunistički, ostale države u regionu bi kao domine takođe promenile državno uređenje i postale komunističke zemlje.

Kraj rata označila je opsada Sajgona krajem aprila 1975. godine. U 16.30 sati 29. aprila ambasador SAD beži iz Sajgona, sa njim i diplomate drugih zapadnih zemalja, a sutradan u rano jutro poslednji vojnici SAD napuštaju Sajgon i Vijetnam. Istog dana, 30. aprila 1975, zvanično je prestao da postoji Južni Vijetnam. Sutradan, 1. maja 1975, Sajgon je kršten imenom Ho Ši Min, a 1977. proglašena je Socijalistička Republika Vijetnam.