Zemlja ljudi opečenih lica

Najupečatljiviji detalji prebogate panorame Etiopije, pradomovine čovečanstva, kako tvrdi nauka, zapravo su slike najstarijih pravoslavnih manastira, čudesnih crkava od kamena i manastira oko jezera Tana, zatim veličanstveni kanjon doline Velike pukotine, odnosno čarolija vodopada Plavog Nila i, naravno, uživanje uz opojnu aromu kafe.

Slikovita i nestvarno autentična, ova zemlja pozicionirana je na istoku Afrike, na mestu gde Afrički rog podupire petu Arabijskog poluostrva. Nakon odvajanja Eritreje, Etiopija je izgubila izlaz na more, ali to ni najmanje ne umanjuje njenu atraktivnost u turističkom smislu. Avanturisti i generalno radoznali svet i dalje pristižu kako bi stali na zemlju legendarne kraljice od Sabe ili uživali u vanzemaljskim pejzažima Velike pukotine, geološkom procepu koji razdvaja Afriku na dve tektonske ploče, Nubijsku i Somalijsku.

Džinovski stolovi

Etiopija su i fascinantne doline koje kao da su upravo izašle iz neke magične tvorčeve peći, kao i neverovatne crkve-bunari uklesane u kamen, odnosno freske oslikane takođe u kamenu. Panorama ove zemlje su i retke i sve više ugrožene biljne i životinjske vrste u prostranim nacionalnim parkovima, obala živopisnog jezera Tana, kao i vodopadi Plavog Nila. U neobične karakteristike prostora Etiopije domaćini uključuju i pravoslavno hrišćanstvo sa milenijumskim ritualima, kalendar koji kasni osam godina i u kojem postoji 13 meseci, kao i ponoć i podne u 18.00 i 06.00 časova. Jednom rečju, Etiopija se mora doživeti u njenom punom sjaju.

Reč je o državi u istočnoj Africi, na površini od 1.104.300 kilometara kvadratnih. Jedna je od prvih nezavisnih zemalja u tropskoj Africi čije ime potiče od grčke reči “aitiopija” ili u slobodnom prevodu “zemlja ljudi opečenih lica”. Drugo ime ove zemlje je Abisinija i gotovo nikada se ne koristi. Službeni jezik je amharski.

Teritorija moderne Etiopije je uključena u najstarije područje formiranja ljudskog početka. Starost pronađenih alata od kamena procenjuje se na oko tri miliona godina. U gotovo svim epohama antike zemlja je bila relativno gusto naseljena i ekonomski razvijena. Od prvih vekova naše ere, na njenoj teritoriji takođe su postojale moćne države. Između 4. i 6. veka naše ere Abisinija je imala ozbiljne trgovinske veze sa Vizantijskim carstvom, Indijom, zemljama Bliskog istoka. Istovremeno, na prostor ove zemlje je prodiralo i hrišćanstvo. Samo tokom kratkih perioda Etiopija je bila pod vlašću jedne ili druge evropske države, Portugala i Italije, da bi se krajem 19. veka formirala kolonija Eritreja koja je postojala samo nekoliko godina.

Povezane vesti - Tamo Deda Mraz pakuje želje!

Zapadni i centralni deo zemlje zauzima Etiopsko gorje sa prosečnom visinom od 1.800 metara, mada pojedini planinski lanci i vrhovi dostižu visinu iznad 3.000 i 4.000 metara. Najviši vrh je Ras Dašan (4.623 metra) na planini Simen. Generalno, visoravan se odlikuje planinama ravnog vrha, sličnim džinovskim stolovima. Konusi vulkana, uglavnom ugašenih, uzdižu se iznad platoa. U njihovim trošnim kraterima često se formiraju jezera, okružena  tropskim zelenilom.

Od Crvenog mora prema jugu Etiopija prelazi kroz zonu Velikog kratera, odnosno severni deo afričke Velike pukotine. U dubokoj Afarskoj depresiji, odvojenoj od Crvenog mora niskim grebenom Danikal, smešteno je slano jezero Asale na nadmorskoj visini od 116 metara. U dolini reke Avaš ima još nekoliko jezera od kojih je najveće Abaija. Jedna do karakteristika Etiopije je i učestala seizmičnost. Zemljotresi magnitude oko pet stepeni javljaju se svake godine, a jači u proseku jednom u pet godina. U zoni Velike pukotine postoje mnogobrojni topli izvori.

Najveća reka u zemlji je Abai (Plavi Nil). Izliva se iz jezera Tana, potom odmah formira veliki živopisni vodopad i nastavlja da teče do kanjona dubokog između 1.200 i 1.500 metara. Druge manje reke se ulivaju u Indijski okean.

Klima Etiopije je subekvatorijalna, sezonski vlažna, na severoistoku tropska i pustinjska. Afarska depresija je jedno od najtoplijih mesta na planeti, ali na većini planina, zbog visine koja ublažava vrućinu, prosečne temperature se kreću između 15 i 26 C˚. Sušna sezona traje od septembra do februara a najhladniji mesec je jul.

Trećinu teritorije zauzimaju pustinje i polupustinje, a posebno je beživotna već pomenuta Danakil. Na istoku zemlje postoje travnate savane, ali i šume sa bagremovima, a u jugozapadnom delu, u dolinama reka i planina na visini od 1.700 ili 1.800 metara, rastu prašume sa palmama, divljim drvećem kafe, drevnim mlečnim travama, javorima i džinovskim fikusima. Na visinama većim od tri hiljade metara razvijaju se alpske šume. Fauna je i dalje bogata uprkos istrebljenju životinja tokom vekova. U savanama žive slonovi, zebre, antilope, lavovi, servali, leopardi, hijene i nojevi. Svet ptica je posebno raznolik, a u priobalnim vodama Crvenog mora koji su danas teritorija Eritreje posebno su interesantni koralni grebeni.

Povezane vesti - Zemlja vatre i leda

Većina stanovništva, ukupno oko 105 miliona, pripada etiopskoj rasi. Tanke crte lica, talasasta kosa, visok rast i koža boje čokolade čini većinu Etiopljana neobično lepim. U zemlji se govori različitim jezicima, pa osim službenog ahmarskog, može se čuti i kušitski, kao i semitski. Deo populacije pripada negroidnoj rasi.

Proleće je svaki dan

Dve glavne religije su islam i hrišćanstvo. Etiopija je jedina u Africi delom pravoslavna zemlja. Usvojila je pravoslavlje u prvom, a državnom religijom ga učinila u četvrtom veku. Tada se ovaj kraj zvao Abisinija i o njemu su sanjarili Rimljani, a osnivač religije je bio apostol Filip. Prema podacima, krstio je evnuha koji je čuvao bogatstvo u sviti izaslanika kraljice Kandakije. Ovaj događaj zabeležen je u “Delima svetih apostola”. Etiopljane nazivaju koptima, što ih, ako se zađe dublje u istoriju, ne razlikuje od bilo kog pravoslavnog naroda jer se pojam “kopt” pojavio usled odbijanja jedne crkve da se pokori drugoj. Danas hrišćanstvo ispoveda preko 60 odsto stanovnika.

Glavni grad države je Adis Abeba, smešten na nadmorskoj visini od 2.400 metara. Zbog umerene klime tokom cele godine naziva se gradom večnog proleća. Osnovan je 1855. godine i ukrašen kolonijalnom arhitekturom, ali danas dominiraju moderne građevine. U bivšoj palati imperatora Hajla Selasija nalazi se Etnografski muzej, više puta prepoznat kao najbolji u Africi. Eksponati u njemu su izloženi po neobičnom redosledu i ilustruju cikluse ljudskog života od rođenja (razne lutke) do smrti (sarkofazi). U glavnom gradu vredi još posetiti Nacionalni muzej, Katedralu i muzej Svetog Đorđa, Memorijalni muzej žrtava crvenog terora, katedralu Svete Trojice, kao i Puškinov trg na kome stoji spomenik suncu, Efi. Grad je prepoznatljiv u celoj Africi po svom ogromnom bazaru Širo Meda, u kome se prodaju predmeti od kože, metala i drveta, kao i prehrambena roba. Danas je to haotičan i bučan grad širokih bulevara i obilja zelenila i cveća. Njegovih dva i po miliona stanovnika živi u izuzetnim klimatskim uslovima na prosečnoj temperaturi od 15 do 25 C˚.

Etiopija je zemlja bogate istorije. Prema tradiciji, rodoslov carske porodice započinje od vremena kraljice od Sabe i kralja Solomona. Veruje se da su nasledno pravo na carski presto dinastije Solomon prekinuli na dva veka samo predstavnici dinastije Zague. Krajem 13. veka na presto je došao vladar Šoa, dokazavši svoju pripadnost Solomonidima. Usledio je period verskog i kulturnog preporoda. Tada su stvorene kraljevske hronike i brojna dela duhovne prirode. Najznačajnije je Kebre Negest (Slava kraljeva), koje sadrži priču o putovanju kraljice od Sabe u Jerusalim.

Povezane vesti - Mesto među tvrdim kaktusima

Moderna istorija zemlje počinje njenim ponovnim ujedinjenjem 1855. godine. Pod vladarem Menelikom II Etiopija se širi prema jugu, na teritoriju zapadnog Oroma. Daleke 1896. Etiopija uspeva da se odupre italijanskoj okupaciji i tada je priznata kao država. Za vreme vlade poslednjeg cara Hajla Selasija došlo je do modernizacije i obnove zemlje. Hajle Selasije je sproveo agrarne, političke i sudske reforme, a 1959. godine je konačno izvojevao autokefalnost Etiopske pravoslavne crkve koja je tada dobila i svog prvog patrijarha – abunu. Etiopija i Eritreja su se ujedinile u federaciju, ali kada ju je Hajle Selasije 1961. godine učinio provincijom, izbio je tridesetogodišnji rat za nezavisnost.

Car je svrgnut 1974. Godine, a na vlast je došla vojna hunta (Derg). Etiopija je 1984, posle velikih suša, doživela glad, kada je umrlo oko milion ljudi. Danas je Etiopija najbrže ekonomski rastuća zemlja Afrike i često je u pogledu ekonomskog buma porede sa Kinom. Po rastu BDP sada je na trećem mestu brzorastućih ekonomija sveta.

Što se pak Eritreje tiče, ona kao država zauzima prostor severno od Etiopije. Nezavisnost je stekla 1993. godine kada je raspisan referendum za otcepljenje na kom se 99,83 odsto građana opredelilo za nezavisnost. I posle referenduma neprijateljstva su nastavljena, što je dovelo do eritrejsko-etiopskog sukoba (1998-2000). Danas je Eritreja jednopartijska država u kojoj obećana demokratizacija nije sprovedena. Zbog obaveznog služenja vojnog roka, za koji se građani regrutuju na neodređeno vreme, mnogi Eritrejci napuštaju zemlju. Jedna je od najsiromašnijih država sveta. Ekonomija, koja se zasniva na poljoprivredi, komandnog je tipa, pod kontrolom vladajuće stranke.

Ah, ta kafa

Etiopija je rodno mesto arabike, vrste kafe koja se u njoj gaji više od hiljadu godina. Uprkos tako dugom stažu, njen udeo na svetskom tržištu je svega tri odsto, međutim, čak i tako, igra značajnu ulogu u ekonomiji države. Statistika kazuje da više od 30 odsto dobiti država ostvaruje od izvoza kafe.

Etiopija je zapravo najveći  proizvođač kafe u Africi zahvaljujući idealnoj klimi i veoma plodnoj zemlji pogodnoj za njen uzgoj. U Etiopiji postoji kult kafe. Običaj je da se svaki događaj otvara “ceremonijom kafe” koja traje dva, tri sata a ponekad se ponavlja i više puta dnevno. To je porodični ritual u kojem učestvuju čak i deca. Zajedničko ispijanje kafe pomaže u uspostavljanju veza sa drugim ljudima, učvršćivanju poslovnih odnosa i raspravljanju o važnim odlukama u bilo kojoj oblasti. Poziv na takvu ceremoniju je znak dubokog poštovanja i iskrenog prijateljstva.

Etiopljani uglavnom koriste srednje pržena zrna i kafu pripremaju na sledeći način: posuda sa mlevenom kafom se stavlja na šolju ili čašu i prelije kipućom vodom koja prodire kroz prah, a gotov napitak, kap po kap, pada u posudu. U Etiopiji se često koriste aparati za kafu sa električnim kapanjem. Koriste i takozvanu hladnu kafu: grubo mlevena kafa se prelije vodom u odnosu 1:4 i potom se kuva najmanje dvanaest sati, pa hladi i tek potom pije.

Jezero Tana sa gradom Bahr Dar oduševljava posetioce drevnim manastirima na ostrvima, kao i odličnom infrastrukturom za turiste. Upravo tamo su smešteni neki od najboljih hotela u zemlji. Sam Plavi Nil ističe iz jezera, čiji se vodopadi mogu videti nešto dalje nizvodno, a seljaci koji žive duž njegovih obala i dalje plove na papirusnim čamcima, izrađenim na isti način kao u doba faraona.

Lalibela, drevna prestonica Etiopije, izuzetna je pre svega zbog dvanaest crkava uklesanih u stene koje su sada aktivne. Mnoštvo turista iz sveta hrli u Lalibelu na živopisnu proslavu pravoslavnog Božića. Žitelji i dalje žive u okruglim kamenim kolibama sa slamnatim krovovima, koje prilično podsećaju na kuće Mumijevih (likova iz stripova i TV serija). Pojedine crkve su u otvorenim, ukopanim u zemlju pećinama, dok su druge potpuno skrivene u dubokim rovovima. To je zamršen lavirint tunela i uskih prolaza sa samostojećim kriptama, pećinama i galerijama koje povezuju sve crkve. Vlažni i tihi podzemni svet narušavaju samo povremene, jedva čujne molitve monaha i ponekog hodočasnika.

Etiopska (abisinska) pravoslavna crkva je jedna od drevnoistočnih crkava. Do 1959. godine bila je autonomna, u kanonskoj zavisnosti od Koptske crkve, nakon čega je dobila autokefalnost. Kao i druge drevnoistočne crkve, priznaje tri Vaseljenska sabora i ispoveda specifičnu mijafizitsku hristologiju. Ima svoj obred kao i posebnu hijerarhijsku strukturu sveštenstva i nema analoge u drugim tradicijama. Koristi reformisani egipatski kalendar, sličan koptskom. Sada je na čelu etiopske crkve (patrijarh) abune Matijas.

U Godar turisti dolaze da bi videli ostatke kraljevskih palata iz dinastije Solomon i bar neke od preostalih četrdeset crkava, uključujući crkvu Debre Berhan iz 17. veka, čiji su svodovi oslikani freskama na kojima su prikazana lica anđela.

Nekada je u slivu Plavog Nila, na visoravni Tigraj, na severu zemlje svega 50 kilometara od granice sa Eritrejom, živelo prosperitetno kraljevstvo Aksum. Danas se na tom mestu nalazi istoimeni grad, tačno na Rogu Afrike, na visini od 2.195 metara. Etiopska pravoslavna crkva tvrdi da je Aksum sagrađen tamo gde se čuva kovčeg sa deset zapovesti. Veruje se da je sakriven u crkvi Presvete Bogorodice Marije Sionske iz 17. veka, ali samo njegov čuvar ima pravo da ga vidi. Crkveni muzej ima malu ali impresivnu zbirku biblija, krstova i mitri. Nedaleko od crkve su antičke stele od monolitnih granitnih blokova a najviša dostiže 24 metra. Izvan grada se mogu videti ruševine nekropola iz doba kralja Kaleba, palate kraljice od Sabe i manastira Pantalevon. Ženama nije dozvoljen ulaz u manastir, ali je pogled sa brda izvanredan.