Dvorci u poljima lavande

Provansa je šaroliki mozaik nalik na svetlosnu kompoziciju s čudesnim prelivima boja u hiljadu i jednoj nijansi. Dominiraju plavetnilo mirnog neba i prodorno jarka plava boja mora. Tu su još i vrući, gotovo beli zraci suptropskog sunca kao i topli pastelni tonovi lokalnog kamena od koga su sagrađena drevna zdanja. Ovu nestvarnu lepotu ukrašavaju još i jarko zelenilo čokota vinove loze oplemenjene mladim grožđem i divna ljubičasta polja lavande.

Provansa je takođe i mala zagonetka. Sazdana je iz toliko kontradiktornih detalja da je veoma teško shvatiti kako su i na koji način povezani u jedinstvenu celinu konkretno rimska pozorišta i hrišćanske crkve, večni šum Azurne obale i večiti spokoj najlepših sela Luberona, odnosno goruća letnja vrućina i zimski mistral čija student probija do kostiju.

Provansa je i misterija. Tokom tri milenijuma mnogi su narodi Provansu smatrali svojom, ali je ona mirnim dostojanstvom nadživela svakog svog sledećeg vlasnika i uvek ostajala samo svoja. Ima i onih koji smatraju da je Provansa ono što najviše nije Francuska, ali je ona i definitivno njena suština i simbol. I to je zapravo prava istina jer su beskrajna polja lavande, Kroazeta i plaže Nice odavno postali zaštitni znaci zemlje ništa manje prepoznatljivi od Luvra, Notr Dama ili Ajfelove kule.

Provansa je i istorijska regija Francuske koja zauzima jugoistočni deo zemlje. Sam naziv datira iz vremena rimskog osvajanja Galije. Rimljani su južne zemlje u svom posedu izvan Alpa nazivali Provincia Nostra ili samo Provincia. Danas je ovo istorijsko područje zvaničan deo regije Provansa - Alpi - Azurna obala, dok su sami okruzi administrativno podeljeni između šest departmana.

Istorijski region Provansa uključuje različite pejzaže na jugu Francuske. Na severu i istoku okružena je Alpima, na zapadu rekom Ronom dok je na jugu zapljuskuju tople vode Sredozemnog mora. Shodno veličini područja i reljef je raznolik. Njegova pozadina su visoravni produvane vetrom, brda sa obroncima na kojima rastu maslinova stabla i vinova loza, doline sa milijardama cvetova, začinskim biljem, a u močvarnoj dolini Rone more i sunce obasjavaju gradove neverovatnom svetlošću.

Povezane vesti - Na obalama Narandžaste reke

Ako pokušamo da opišemo Provansu sa stanovišta moderne administrativne podele, ispada da se podelila na područja koja su u sastavu šest departmana: Gornjeprovansalski Alpi, Gornji Alpi, Primorski Alpi, Buš di Ron, Var i Vakliz. Svojevrsni geografski kuriozitet: minijaturni kutak istorijske Provanse završio je u području Drome, koji je deo susedne regije. Najveći gradovi su njegova istorijska prestonica Eks-an-Provans i Marsej, glavni grad regiona Provansa - Alpi -  Azurna obala.

U drevna vremena na teritoriju Provanse naselili su se došljaci Feničani i Grci. Ovi drugi su osnovali nekoliko važnih kolonija uključujući i Masaliju (Marsej) i Nike (Nicu). U 4. veku p. n. e. donju Provansu okupirala su keltska plemena, a dva veka kasnije oterali su ih Rimljani. Od njih će region dobiti naziv Provansa. Sve zemlje van Apeninskog poluostrva, pa i ovu, nazivali su provincijama. U doba Rimljana u Provansi su izgrađeni putevi, akvadukti i novi gradovi među kojima su bili i Arl i Avinjon, do danas sačuvani.

Nakon propasti Rimskog carstva, provansalske zemlje su okupirali Vizigoti, Ostrogoti i Franci. U sedmom veku zemlja se potčinila Omajadijskom kalifatu sa glavnim gradom Damaskom. Tada je Provansa bila deo carstva Karla Velikog i Burgundskog vojvodstva.

Sve do kraja 15. veka područje je ostalo nezavisno od Francuske. Čak se govorilo na provansalskom, službenom jeziku trubadura koji su gospodarili lokalnim dvorom. Međutim, posle velike Francuske revolucije, provansalski jezik je počeo zamenjivati francuski i sada pripada lokalnim dijalektima i govori ga samo oko dva miliona ljudi.

U 19. veku Provansa je počela da igra važnu ulogu u francuskoj ekonomiji. Lokalne luke Marsej i Tulon povezivale su zemlju sa kolonijama u severnoj Africi i na Bliskom istoku. U 20. veku, nakon što su izgrađeni glavni auto-putevi na jugu zemlje, u letovališta Provanse i Azurne obale počeli su da pristižu brojni turisti.

Lavanda je glavni simbol Provanse. Oko 80 odsto ukupne svetske proizvodnje uzgaja se u ovom regionu. Tu se proizvodi i kozmetika i sapun. Biljka se sadi gotovo u svakoj bašti. Međutim, glavna polja se nalaze u severnim regionima, Gornji Alpi i Vakliz. Polja lavande pored vinograda nalaze se i u susednoj regiji Drome. Centri njenog gajenja i obrade su sela Din i So. Ljubičasta polja se protežu do horizonta. Svake godine na kraju sezone, u velikim centrima se održavaju tematska slavlja. Treće nedelje jula u selu Valensol se održava festival a sredinom avgusta i praznik lavande.

Povezane vesti - Gradovi plavih kuća

Prijatni pejzaži ruralne Provanse sa selima, beskrajnim poljima lavande, maslinjacima i vinogradima ponekad su izmenjeni neupadljivim srednjovekovnim dvorcima. Ukupno ih ima oko 60 na teritoriji šest departmana. Skoro svaki grad ima svoju tvrđavu ili živopisne ruševine koje su od njih preostale. Najposećeniji dvorac Francuske je Le Bo, smešten u blizini Arla i Avinjona u departmanu Buš di Ron. Zamak se nalazi na vrhu stene a njegove dvorane su jednostavno uklesane u stenu. Po površini on prevazilazi susedno selo Le Bo de Provans.

Još jedan poznati dvorac smešten je u istom departmanu, u gradiću Taraskon. Dvorac je bivša rezidencija anžujskih kneževa, koji su vladali Provansom još u srednjem veku. Veličanstveno zdanje stoji na obali Rone, a sa njegovih gornjih terasa otvara se savršen pogled na dolinu reke i Alpe. Poznat je po izvanrednim skulpturama koje krase njegovo dvorište i fasadu.

Na ostrvu If, četiri kilometra udaljenom od Marseja, nalazi se istoimeni legendarni dvorac. Prvobitno sagrađen u 16. veku, korišćen je kao utvrđenje za zaštitu od neprijateljskih brodova. Međutim, prilično brzo, dvorac je pretvoren u zatvor u kome su kaznu služili najopasniji zarobljenici Francuske i njenog vladara. U 19. veku je zatvoren i pretvoren u muzej. U njemu je bio zatočen Edmon Dantes, junak romana “Grof Monte Kristo” Aleksandra Dime.

U Alpima Gornje Provanse nalazi se najspektakularnija atrakcija Francuske, klisura Verdon. Istoimena reka nestvarne zelene boje teče po dnu klisure dugačke 21 kilometar. Krečnjačke litice dostižu visinu od 700 metara. U istom departmanu nalazi se jezero Alo, najviše planinsko jezero u Evropi. Smešteno je u planinskom lancu Pela na nadmorskoj visini 2.200 metara. Područje oko jezera pripada nacionalnom parku Merkantur.

U blizini Marseja je još jedna prirodna atrakcija, jedini francuski fjord Massif des Valanques. Još jedna važna znamenitost Gornje Provanse je Napoleonov put iz 1814. godine kada je odlučio da se vrati u Pariz nakon progona na Elbu. Njegov put je vodio od mediteranskog zaliva Žuan preko Alpa. Prvo mesto na koje je naišao bilo je selo Kastelan. Tamo se susreo sa stanovnicima i večerao sa lokalnim prefektom, o čemu svedoči natpis na kući broj 34 u ulici Nasional.

Marsej je najveći grad na jugu Francuske i ekonomski centar Provanse. Osnovali su ga Grci 600 godine p.n.e. i smešten je stepenasto na padinama brda koje se spušta do samog mora. Uprkos činjenici da je prvenstveno lučki grad, tamo je smešten veliki broj antičkih i srednjovekovnih spomenika. U gradu vredi posetiti opatiju Sen Viktor izgrađenu u petom veku i katedralu Notr Dam de la Gard koja gleda na grad sa uzvišenja. Antičke ruševine, preostale od grčke kolonije, mogu se videti u Vrtu ruševina a lokalna umetnost u Muzeju likovnih umetnosti. U staroj luci, u trenutku predaha, obavezno treba probati specijalitet tog kraja, riblju čorbu bujabes koja potiče iz Marseja.

Eks-an-Provans je pravi provansalski grad, koji odgovara ideji tipične gradnje ovog predela, za razliku od velike marsejske luke. U njemu se mogu pronaći uske i senovite ulice, srednjovekovne kuće, odličan pogled na okolinu i najpoznatija pijaca u celoj Francuskoj. Grad je poznat po zgradi opere kao i po međunarodnom operskom festivalu koji se održava svake godine. Oduvek je bio bogat i slavan, ali najveći slavu je ipak stekao zahvaljujući postimpresionističkom slikaru Polu Sezanu. Do danas je sačuvan njegov atelje gde je i uradio većinu slika. Svakako, treba prošetati glavnom ulicom, bulevarom Mirabel. Sa obe strane je ukrašen visokim i raskošnim platanima.

Povezane vesti - Zemlja Džingis-kana

Arl je jedan od najpoznatijih gradova Provanse ne samo zbog izvanrednih spomenika rimske epohe koji su danas pod zaštitom Uneska, već i po Vinsentu van Gogu koji mu je doneo najveću popularnost. U Arlu je Van Gog proveo dve godine i uradio neka od najpoznatijih dela uključujući i “Noćnu kafu u Arlu” i “Suncokrete”. Na trgu Forum, u centru Arla je “Café la Nuit” koji je često slikao i odlazio tamo tokom predaha. Grad leži na obali Rone a osnovali su ga Feničani 800. godine p.n.e.

Avinjon je jedan od najstarijih i svakako najlepših gradova Provanse. Smešten je na levoj obali Rone, u departmanu Vakliz. Osnovali su ga Grci kao prateće trgovačko mesto za luku Marsej. U 14. veku postao je jedan od najvažnijih gradova Evrope - papski grad. Godine 1305. tu se doselila Sveta stolica i u narednih 69 godina, čak sedmorica papa su vladali iz Avinjona. U znak sećanja na taj period, sačuvan je u Avinjonu izvanredan papski dvorac, uključen u listu svetske kulturne baštine Uneska. Na teritoriji grada preživeo je veliki broj srednjovekovnih crkava pa je zbog neprestane zvonjave dobio nadimak “zvonjući”(?). Najvažnija je crkva Notr Dam de Dom sa papskim mauzolejom napravljenim od belog mermera.

Provansu nije moguće zamisliti bez fotografija lavande i čempresa, mora, planina i vinograda. Ovi pejzaži inspirisali su Pola Sezana, Van Goga, Augusta Renoara i Anrija Matisa. U Provansi su stvarali i Pikaso (u Antibu), Šagal (u Nici) i Kokto (u Mentonu). Među lepotama Provanse odigravale su se radnje filmova “Dobra godina” sa Raselom Kroulom i “Ludi Pjero” Žan-Lika Godara.