Scena
07.09.2023. 23:30
Scena
28.09.2023. 21:10
Silvana Hadži-Đokić
Preporuka za čitanje
Neugasiva vatra epohe
Nebojša Jovanović, rođen u Loznici 1963. godine, istoričar je i književnik.
U Beogradu, na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta, diplomirao, magistrirao i doktorirao. Radio u Jevrejskom istorijskom muzeju, u Beogradu, Zadužbini kralja Petra Prvog u Topoli na Oplencu, u Petoj beogradskoj gimnaziji, a danas je urednik u Zavodu za udžbenike, u Beogradu. Godinu 2003. proveo na usavršavanju u Institutu “Georg Ekert“ u Braunšvajgu (Nemačka) i istraživanju u arhivima u Beču i Temišvaru. Bavi se i književnim radom i slikarstvom. Jedan je od autora “Srpskog biografskog rečnika“ Matice srpske u Novom Sadu, “Školskog sveznanja“ u Beogradu, 2007, i “Enciklopedije srpskog naroda“ 2008.
Roman “Idemo na Zagreb“ (Beograd, 1998, 2003) objavljen je u Zagrebu (“Naklada Pavičić“) u čak 11 izdanja od 2001–2008, a preveden je i na francuski jezik.
Član je Predsedništva Društva istoričara Srbije, a član Nacionalnog prosvetnog saveta Republike Srbije bio je u prvom mandatu 2006–2009.
Knjiga “Beogradski Jevreji“ spada u vrhunsku nefikcijsku prozu. Ona koristi pouzdane izvore koje je mogao sakupiti “in situ“ radeći u Jevrejskom muzeju Srbije. Ali i bez tog biografskog podatka knjiga bi bila izuzetno uzbudljiva, upoređujući trajanje jevrejskog naroda na teritoriji Beograda (pa i Srbije) sa trajanjem srpskog roda. Naime, Jevreji su u Beogradu 10 vekova, Srbi dva. I nakon progona Sefarda iz Španije. Pomereni sa savske obale na dunavsku iliti četvrt Jaliju, omeđenu ulicama Jevrejskom, Dubrovačkom, Budimskom, Dušanovom i Kralja Petra koja se već uspinje ka Zereku, u vreme epidemije kuge u čaršiji.
Aškenazi su došli kao mnogo obrazovaniji, negde u 17. veku. Oni su stizali iz Austrougarskog carstva, dok su Sefardi voleli Istok, Orijent, od Istanbula do Damaska.
U Beogradu se ravnopravno govorio jidiš, jezik nemačkih Jevreja, i ladino, jezik španskih Jevreja, mnogo jednostavniji, narodskiji, srdačniji i od jidiša i od slavenoserbskog, Vukovog i Dositejevog.
Postojale su sve do II svetskog rata jevrejske sinagoge i opštine, aškenaska i sefardska. Sefardske žene bile su mnogo aktivnije u socijalnoj skrbi, pomagale su prilježnije gradskoj sirotinji.
Ako u školskim programima ne postoje informacije o poznatim jevrejskim porodicama i pojedincima koji su pripadali izuzetnim braniteljima otadžbine, Srbima Mojsijevske vere, đacima 1300 kaplara, a Jevrejsko groblje na Paliluli, prekoputa Novog groblja mu dođe kao groblje-bukvar, sa geografskim toponimima i umetničkim skulpturama, osim toga postoje i istaknuti pojedinci zapamćeni po svojoj hrabrosti. Ćerka koja nije htela bude spasena nepokretna i izmučena, kako bi pomogla roditeljima i ostalim zatvorenicima tri beogradska jevrejska zatvora: Topovske šupe, logora “Banjica“ i logora “Sajmište“ gde je bila smeštena čuvena dušegupka – kamion u kome su Jevreje trovali gasom.
Zašto naša deca ne bi saznala, šetajući samim Dorćolom, ko je bio čiča Janko, braća Baruh, Leon Koen, Geca Kon, Olga Alkalaj? Zar to nije dug prema starosedeocima ovih prostora koji su nas propustili ispred sebe.
Zašto ne bismo saznali smešno-tužnu priču o porciji špageta kojom je naš prvi baletan, Lujo Davičo, uništio oficirski italijanski štab u Nikšiću skupljen u oficirsku menzu.
Umesto da blude po internetu, odgovaraju na glupe izazove, povedite ih na ova mesta ili u Jevrejski istorijski muzej. Ili na Jevrejsko groblje. Nećete pogrešiti. Mnogo toga naučićete zajedno.
Komentari
